اعتیاد به قرص و داروهای روان گردان و شیمیایی

اعتیاد به قرص و داروهای روان گردان و شیمیایی از زمانی شروع شد که از این داروها به عنوان داروی ترک یا درمان اعتیاد به مواد مخدر سنتی نظیر تریاک و همچنین هرویین استفاده شد.

در گذشته مواد مخدری که توسط معتادان مصرف می شد ، تریاک ، شیره تریاک و در نهایت هرویین بود. اما با ورود قرص‌ها و داروهای شیمیایی و روان گردان به عنوان داروی ترک اعتیاد ، اعتیاد جدیدی تحت عنوان اعتیاد به قرص و داروهای شیمیایی و روان گردان پا به عرصه وجود گذاشت که یکی از مخرب ترین انواع اعتیاد به شمار می رود و اعتیاد به آن به مراتب وخیم تر و مخرب تر از اعتیاد به هرویین و تریاک است.

مصرف کنندگان این داروها به منظور ترک یا درمان اعتیاد ، مصرف این داروها را خودسرانه و یا به تجویز متخصصان ترک اعتیاد شروع کرد‌ه‌اند و پس از مدتی به مصرف آن ها معتاد شده‌اند. اکثر این افراد دوباره به مصرف مواد مخدر اولیه خود روی می آورند در حالیکه اعتیاد به قرص نیز به آن اضافه شده است . بعضی از مصرف کنندگان قرص در روز بیش از 300 عدد قرص مصرف می کنند که تخریب آن بسیار وحشتناک و در نهایت به اغتشاش شعور و معمولا َ خودکشی منتهی می شود. بررسی سیر تاریخی داروهای ترک اعتیاد که توسط بعضی از متخصصین تجویز می شده است ، نشان می دهد که این داروها نه تنها کمکی به حل مسئله درمان اعتیاد نکرده اند بلکه باعث حاد شدن قضیه نیز شده است و هر بار با ورود دارویی جدید به عرصه داروهای ترک اعتیاد ، در واقع ماده مخدر جدید و خطرناکی به جمع مواد مخدر و اعتیاد آور اضافه شده است .

جهت آشنایی با مهمترین این داروها ، به اسامی بعضی از آن ها به اختصاراشاره می شود.

داروهایی که در حال حاضر بیشترین سوء مصرف را دارند و اعتیاد به آن ها نسبتاَ زیاد است را می توانیم به سه دسته کلی تقسیم کنیم .

1- بنزودیازپین‌ها
2- باربیتورات‌ها
3- ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای


خانواده بنزودیازپین ها شامل: دیازپام ، لورازپام ، اگزازپام ، پرازپام ، هالازپام ، آلپرازولام ، فلورازپام ، تمازپام ، کلونازپام و کلرودیازپوکساید .

باربیتورات ها شامل: پنتو باربیتال ، آموباربیتال ، سکوباربیتال و فنوباربیتال.


ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای شامل: ایمی‌پرامین ، آمی‌تریپ‌تیلین ، نورتریپ‌تیلین ، پروتریپ‌تیلین ، تری میپرامین ، و دزی‌پرامین می‌باشند.

داروهای دیگری نیز از دسته پروپاندیول‌ها نظیر متروبامات و تایبامات و همچنین آنتی‌هیستامین ها مانند دیفن هیدرامین ، هیدروکسی‌زین ، دوکسی‌لامین و پیریلامین نیز وجود دارند.
در این میان داروهایی چون دیفنوکسیلات ، ترامادول و کلونیدین نیز برای ترک اعتیاد مصرف زیادی دارند.
نکته مهم این که هر کدام از این داروها در علم پزشکی و تجویز آن‌ها توسط پزشکان محترم برای بیماری‌های خارج از حوزه اعتیاد به مواد مخدر ، کارایی خاص خود را داشته و در استفاده صحیح آن ها طبق نسخه پزشک هیچ شکی نیست . آنچه که مدنظر ماست سوءمصرف این داروها و مصرف خودسرانه به منظور ترک اعتیاد و اعتیاد به مصرف آن ها در کنار مصرف سایر مواد مخدراست.

یک مصرف کننده قرص که انواع مختلفی از داروها را در تعداد زیاد مصرف می کند ، به عنوان مثال تعدادی قرص از خانواده بنزودیازپین‌ها به همراه تعدادی دیفنوکسیلات و غیره مصرف می کند ، راهنمایان کنگره 60 اجازه تغییر در برنامه مصرف او را ندارند.


ممکن است راهنما با اثرات این داروها تا اندازه ای آشنا باشد اما باید بدانیم که هریک از این داروها به تنهایی و جداگانه ، آن هم در دوزاژ مشخص دارای اثرات تعریف شده و شناخته شده‌ای می‌باشد. اما زمانی که شخص خودسرانه مقادیر بالایی از یک نوع دارو را مصرف می کند ، به نسبت بالا رفتن دوز یا مقدار مصرف ، اثرات آن دارو تغییر می کند. معمولاً مصرف کنندگان قرص در اندازه و مقداری مصرف می کنند که شاید در هیچ مرجعی به اثرات آن اشاره نشده باشد. به عنوان مثال حداکثر دوز مجاز دیفنوکسیلات در روز 15 میلی گرم می‌تواند باشد که اثرات و عوارض آن مشخص شده است. اما زمانی که شخصی به میزان 200 یا 300 یا حتی 400 میلی گرم دیفنوکسیلات مصرف می کند ، اثرات آن کاملاً ناشناخته است. خدا می‌داند چه عوارضی در شخص به وجود می‌آید . حال در نظر بگیرید که فردی تعداد زیادی دیفنوکسیلات را به همراه تعدادی دیازپام و تعدادی ترامادول و تعدادی آمی‌تریپ‌تیلین و غیره مصرف می کند . در اینجا عوارض به وجود آمده ، نه عوارض دیفنوکسیلات است و نه عوارض دیازپام و نه عوارض آمی‌تریپ‌تیلین . بلکه نتیجه سومی است که از ترکیب این داروها به وجود آمده و کاملاً ناشناخته و عجیب و غریب است. ممکن است در این حالت ، راهنما با توجه به اطلاعات و تجربیات خود ، مقدار مصرف این داروها را کم و زیاد و یا تغییر دهد و یا بخواهد دارویی را حذف کند . کنگره 60 معتقد است آز آنجایی که راهنما پزشک نیست به هیچ وجه اجازه تجویز دارو و همینطور تغییر این داروها یا جابجایی آنها را ندارد.
باید در نظر گرفت شخص مورد نظر نردبان بلند و خطرناکی را بالا رفته و خود را در وضعیتی خطرناک و بحرانی قرار داده است.در این حالت هرگونه حرکت اشتباهی از سوی راهنما ممکن است عواقب بدی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل کنگره 60 قویاً اعلام می کند راهنما اجازه چنین دخالتی را ندارد.
در این وضعیت راهنما فقط می تواند شخص مورد نظر را آرام آرام از نردبانی که بالا رفته پایین آورد. یعنی راهنما می‌تواند به آرامی در پله‌های یک هفته تا 21 روز و مطابق با اصول روش درمان تدریجی و کاهش پله‌ای مصرف ، مقدار مصرف او را همانگونه که هست کاهش دهد نه اینکه بخواهد آن‌ها را با داروهای دیگری عوض کند و یا بگوید این را بخور و این یکی را نخور. خیر، فقط مجاز است مقدار قرص‌ها را کاهش دهد تا جایی که به صفر برسد.

 
داروهای مخدر



شایان ذکر است با توجه به اثرات مخرب داروهای روان‌گردان ، کاهش مقدار آنها بایستی با احتیاط و دقت بیشتری نسبت به مواد مخدری چون تریاک صورت گیرد. ممکن است در این اثنا شخص دارویی را به تجویز پزشک و برای بیماری خاصی مثل ناراحتی قلبی ، در کنار سایر قرص‌ها و مواد مصرفی خود مصرف کند ، راهنمایان کنگره 60 در مورد این دسنه از داروها نیز که برای بیماری خاصی از سوی پزشک تجویز شده است ، حق کوچکترین دخالتی را ندارند. در اینجا بیمار می‌داند و پزشک خود که هر طور صلاح می دانند عمل کنند. راهنمایان کنگره 60 فقط اجازه تیپر یا کاهش قرص‌ها و یا داروهایی را دارند که شخص خودسرانه مصرف کرده و می‌کند.
اگر شخصی فقط مصرف قرص و دارو داشته باشد به تدریج و با توجه به خطوط قرمزی که توضیح داده شد ‌می‌تواند مصرف شخص را کاهش داده و به صفر برساند.

اگر شخصی قرص و دارو به همراه مواد مخدری چون هرویین تریاک و یا شیره تریاک مصرف می کند ، اولویت اول در کاهش قرص و دارو می باشد.


تریاک و قرص : اولویت اول کاهش و حذف قرص ، اولویت دوم کاهش و قطع تریاک.

هرویین و قرص : اولویت اول حذف هرویین و جایگزینی آن با تریاک ، اولویت دوم کاهش و حذف قرص‌ها و اولویت سوم کاهش و قطع تریاک.

از آنجاییکه هرویین های امروزی بیش از 90% درصد ترکیبات آن قرص و داروهای شیمیایی و روان گردان می باشد ، لذا مصرف هرویین با قرص سازگاری بیشتری نسبت مصرف همزمان تریاک و قرص دارد. ممکن است تصور شود که جایگزینی تریاک با هرویین برای شخصی که هرویین به همراه قرص مصرف می‌کند خطرناک باشد و یا عوارض جدیدی را به وجود آورد ، از آنجایی که در کنگره 60 کسی نمی‌تواند با مصرف هرویین سفر اول خود را ادامه دهد ، باید مصرف هرویین قطع شود. از سوی دیگر، تریاک ترکیبی از آلکالوییدهای قدرتمند دارویی با اثرات آرامبخش ، ضد درد ، ضد افسردگی ، خواب آور و در عین حال نشاط آور می‌باشد که نمی تواند برای شخص مورد نظر خطرناک باشد . نه تنها خطرناک نیست بلکه او را در وضعیت بهتری قرار می‌دهد. جایگزینی تریاک به جای هرویین ممکن است مختصر عوارضی را برای شخص به و جود آورد اما در کل حال او را بهتر می‌کند. از آنجاییکه بعد از جایگزینی تریاک به جای هرویین روند کاهش تدریجی قرص نیز آغاز می شود ، لذا عوارض ناشی از مصرف قرص نیز روز به روز کمتر می‌شود. مصرف تریاک همچنین باعث می‌شود تا تحمل عوارض ناشی از کاهش مصرف قرص و داروها ، راحت و امکان پذیر باشد.

نکته مهم : از آنجاییکه مصرف قرص و داروهای روان‌گردان اثرات بسیار مخربی روی سیستم اعصاب مرکزی ، سیستم تولید کننده مواد شبه افیونی و سایر قسمت‌های جسم می‌گذارد ، لذا قطع ناگهانی آن ها و یا کاهش آن ها بیش از مقدار 20% درصد در هر پله ، می‌تواند خطرناک باشد. در بسیاری از مراکزی که مصرف کنندگان مواد مخدر یا معتادان را به صورت شبانه روزی نگهداری می کنند ، دیده شده است که مصرف کنندگان قرص با قطع ناگهانی مصرف قرص و یا عدم دسترسی به قرص دچار اغتشاش شعور در حد بالا و همچنن دست به خودکشی زده‌اند. مصرف قرص و داروهای روان گردان باعث ایجاد توهماتی می‌شود که ممکن است بر اثر آن شخص صداهای عجیب و غریب و یا تصاویر عجیب و غریب را ببیند که البته برای او کاملاً واقعی است و در نتیجه درک صحیحی از مکان و زمان و اطرافیان نداشته باشد که لازم است راهنما در برخورد با این افراد ، مد نظر داشته باشد. البته این عوارض برای کسانی است که مصرف قرص در مقدار زیاد و به مدت طولانی داشته‌اند و کسانی که مصرف قرص در مقدارکم و مدت کم دارند و یا داشته‌اند معمولاَ دچار این حالات نمی‌شوند.

منبع : جمعیت احیای انسانی (کنگره 60)